Zaaien: makkelijke tips om zelf te starten

Ik kan het bijna niet geloven als ik naar buiten kijk, maar de lente is wel degelijk in aantocht. Ook binnen wordt het hier stilaan drukker. De eerste paprika’s zijn gezaaid, en heel snel volgen de pepers en aubergines. Maar hoe begin je met zaaien? En waar moet je rekening mee houden? Een aantal tips.

Kortedagplanten en langedagplanten
Zowat elke plant heeft een natuurlijk ritme. Ze herkent de seizoenen onder invloed van het zonlicht en temperatuur. De meeste gewassen in onze moestuinen zijn echter dagneutraal, op een aantal uitzonderingen na. Zo zijn er kortedagplanten en langedagplanten. Onder andere venkel is een langedagplant. Ze wordt het liefst op een warme plek voorgezaaid en kan pas in de grond als de bodem en de omgeving warm genoeg is. Hoe vroeger je ze plant, hoe sneller ze uiteindelijk zullen doorschieten. Zoete aardappel en heel wat andere Zuid-Amerikaanse knollen zijn dan weer kortedagplanten. De knollen worden pas dikker wanneer het kouder wordt en de zon minder lang schijnt.

Wat met licht-en donkerkiemers?
Een moestuin starten is erg praktisch. Je moet plannen maken en weten welke eisen de gewassen stellen. Alleen zo kun je ze geven wat ze echt nodig hebben. Zomaar alle zaden gelijk behandelen, in de grond stoppen en hopen dat ze zullen groeien is te kort door de bocht. Elke groente moet namelijk de juiste kiemomstandigheden hebben voor ze uiteindelijk tevoorschijn zullen komen. Factoren die optimaal moeten zijn om het hele proces in gang te zetten. Licht en temperatuur zijn de belangrijkste. Veel zaden kiemen het best met een laagje grond eroverheen, andere moet je dan weer oppervlakkig zaaien en uitzonderingen moeten zelfs eerst een koude periode ondergaan vooraleer ze kiemen.

• Lichtkiemers: soorten die je niet onder de grond stopt of bedekt met een laagje grond. De zaden moeten oppervlakkig over de grond worden verspreid. Ze hebben zonlicht nodig om te kiemen.
• Donkerkiemers: het meest voorkomend bij groenten en kruiden. Je stopt de zaden in de grond of bedekt ze met een laagje grond. Ze hebben geen zonlicht nodig om te kiemen.
• Koudekiemers: soorten die eerst een koude periode moeten hebben doorgemaakt vooraleer ze kiemen. Nieuw-Zeelandse spinazie is daar een voorbeeld van of – in de bloemenwereld – Protea, een Zuid-Afrikaanse bloem waarvan de zaden een warme en daarna koude periode moeten hebben gehad. Zet dergelijke zaden een paar weken in de koelkast of zaai ze in een koude periode.

De ideale kiemtemperatuur
De kiemtemperatuur is een abolute minimumtemperatuur die de zaden nodig hebben om te kiemen. Meestal moet die temperatuur constant zijn. Gemiddeld 18 tot 22 °C. Dat betekent dat het niet alleen voldoende is om overdag die temperatuur na te streven, het is van zeer groot belang om dat ook ’s nachts te halen. Binnenshuis lukt dat vrij eenvoudig, in de serre of kas vormt dat vaak een probleem gezien de temperaturen erg verschillend kunnen zijn. Erwten kunnen zonder extra verwarming in de serre of kas worden voorgezaaid, terwijl onder andere pepers, paprika’s en aubergines het liever een stuk warmer hebben.

Welke zaaidiepte?
De zaaidiepte is afhankelijk van het soort zaad, het gewas en hoe groot de zaden precies zijn. Los van het feit of het al dan niet lichtkiemers zijn zaai je het best niet te diep. Te diep zaaien resulteert in een langere kiemduur en meer kans op schimmels. Een algemene regel is: hoe groter het zaad, hoe dieper je het plant. Hoe kleiner de zaden, hoe oppervlakkiger je zaait. Bonen en erwten stop je gemiddeld 2 tot 3 centimeter diep, terwijl radijsjes en alle andere kleinzadige gewassen al voldoende hebben aan 0,5 of hooguit 1 centimeter diepte. Ook pompoenen en courgettes worden doorgaans dieper gezaaid. Sla, die een lichtkiemer is, heeft zeer kleine zaden en zaai je dus op het aardoppervlak en niet diep in de grond.

Water geven doe je zo
Zaden die in contact komen met de grond kunnen in theorie leven voortbrengen. Tenminste, als er water aan wordt toegevoegd. Je zaaisels zullen dus alleen kunnen kiemen wanneer ze ook vocht kunnen opnemen. Hoe vaak je precies water geeft is afhankelijk van de omgevingstemperatuur, al is het vaak voldoende om gewoon aan de grond voelen. Voelt de grond droog aan (zonder dat hij uitgedroogd is), dan geef je water, is hij nog vochtig en nat, dan wacht je nog even. Vocht mag dan wel ontzettend belangrijk zijn; een natte zaaigrond resulteert al snel in schimmels en rot. Gemiddeld 1 tot 2 keer per week water geven is voldoende. Als je pas hebt gezaaid is het aangewezen om te benevelen met een plantenspuit. Dat voorkomt uitspoeling van de zaden. De zaden blijven met andere woorden netjes op hun plek liggen, zonder dat ze door een harde waterstraal worden weggespoeld. Heb je echter buiten ter plaatse gezaaid en zijn de zaden groter? Geef dan water met een gieter met een fijne broes.